Podstawy holistyki

Genezy holistyki należy poszukiwać w Ogólnej Teorii Systemów (General System Theory).

Podstawowym założeniem tej teorii jest aksjomat, mówiący iż: sposoby działania na wyższych poziomach organizacji są czymś więcej niż suma sposobów działania i właściwości elementów składowych tych organizacji.

Holistyka - jako model zdrowia - dotyczy czterech wymiarów:

    FIZYCZNEGO

    PSYCHICZNEGO

      SPOŁECZNEGO

   DUCHOWEGO

Zdrowia, formy, samopoczucia człowieka nie można sprowadzać tylko do jednego wymiaru i na tej podstawie wnioskować o koniecznych do zastosowania środkach. Podobnie, jak nie można wykluczyć, iż pewne uwarunkowania nie mają wpływu na na objawy - choćby pozornie dotyczyły zupełnie innych części ciała lub sfer życia.

Proces dochodzenia do sformułowania Ogólnej Teorii Systemów von Bertalanffy'ego można podsumować takim przykładowym schematem:

1. Prace Platona i Arystotelesa. Całość nie jest tym samym, co suma jego części. Nacisk na systemowość kładziony jest przykładowo w poglądach buddystów: wszechświat jest niczym nieskończona sieć brylantów rozciągająca się we wszystkich wymiarach (także czasu), gdzie każdy brylant odbija się w każdym.

2. Pojęcie systemu według Leibniza: wszelka substancja powoduje działanie i doznania fizyczne w innych substancjach.

3. Wizja "ducha narodu" Monteskiusza, kształtującego się dzięki szeregowi czynników.

4. Wizja społeczeństwa Herdera: społeczeństwo jest całością nieredukowalną do części składowych.

5. Zależność pomiędzy człowiekiem a światem de Saint-Simona: w człowieku zachodzą, w mniejszej skali, te same zjawiska co w świecie,

6. Spośród wielu filozofów na szczególną uwagę zasługuje myśl Cooleya, żyjącego już w XX wieku, iż życie jest całością, a nie ciągłą rozbudową rozpoczętą w jakimś punkcie.

Według biologa Ludwiga von Bertalanffy'ego żywy organizm jest dynamiczną całością czyli systemem, który cechuję się:

 - wymianą składników z otoczeniem,
 - posiadaniem mechanizmów samoregulacji, a także:
 - jest zasilany energią z zewnątrz i dzięki temu stabilny,
 - jego stan końcowy może być wynikiem wielu sposobów działania z wielu punktów początkowych.

Kluczowym aspektem Ogólnej Teorii Systemów jest całościowe (holistyczne) ujmowanie rzeczywistości. Podejście holistyczne oznacza:

1. Zwrot w kierunku fenomenologii, czyli dążenie do świadomości ponadindywidualnej i wiedzy absolutnej, zapoczątkowane przez poznanie subiektywne z rzeczy (przykładowo: wartości, wytworów kultury).

2. Zwrot w kierunku rozumienia, iż procesy są nieodwracalne.

3. Odejście od myślenia dogmatycznego.

4. Odejście od filozofowania w kierunku myślenia logicznego.